05-04-2021 18:53
Oğuzeli ilçesine bağlı Yakacık Köyü’nden geçen kanal hakkında Mega Haber’e konuşan Araştırmacı- Yazar Hasan Yelken, Halep Arığı’nın; Cumhuriyet öncesi dönemde Halep’in kazası olan Gaziantep’ten, su kıtlığı yaşayan eyalet merkezine su taşımak için yapıldığını söyledi.
Yelken’in verdiği bilgiye göre; özellikle havaalanı çevresindeki Kırkgöz, Altınova, Karpuzatan gibi yerlerdeki kaynaklardan çıkan sular, üç yerden birbirine paralel kanallar yapılarak toplanmış ve Halep’e götürülmüş.
Yelken, arığın tarihini şöyle anlattı: “Önceden Memlüklüler Dönemi’nde yapıldığı sanılıyordu ama sonradan Gaziantep Üniversitesi Arkeoloji bölümünden Timur Demir hocanın dediğine göre; Roma döneminde yapıldığı ortaya çıktı. Kitabesinde Arapça ve Memlüklü Dönemi’nde yapıldığı yazıyor ama o kanalın yenileme kitabesiymiş. Yani büyük olasılıkla M.S 2. yüzyıllarda yapılmış.
Günümüzde çoğu yeri dolmuş, çok az bir bölge açıkta. Köylünün birinin söylediğine göre; bir tane havalandırma boşluğuna 200 traktör taş boşaltmalarına rağmen boşluk dolmamış. Derinliğini ve büyüklüğünü artık siz düşünün.
Arığın varlığını ben çocukken herkes söylüyordu ama sanıyorum Cumhuriyet’ten sonra Halep ile ilişki kesilince burayla ilgilenilmemiş ve zamanla yağmurun, taşkınlıkların getirdiği toprak, mil kanalın belirli bir kısmını doldurmuş. Bir kısmını da insanlar doldurarak tarlalarını yapmışlar. Suriye kısmındaki bölümü nasıl bilemiyorum.”
Araştırmacı- Yazar Hasan Yelken, Osmanlı’nın Halep Arığı’na verdiği önem ile ilgili de şunları söyledi:
“Bu bölgede askerler kanal boyunca gezerek, kanalın çevresinde bostan ekenlerin bostanlarını söküyor. Tarım yapanları engelliyor. Amaç, Halep’e giden suyun miktarını azaltmamak.”
Gaziantep Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Timur Demir’in Mega Haber’e verdiği bilgiye göre ise; arığın bir kısmı Kilis’ten geçiyor. 2006 ile 2018 yılları arasında yaptıkları arkeolojik yüzey araştırmaları sırasında Halep Arığı’na ait bir kısmı tespit ettiklerini ifade eden Dr. Demir, geçmiş yıllardaki çeşitli çalışmalardan bu kısmı bildiklerini ancak arkeolog olarak incelediklerinde daha farklı sonuçlara ulaştıklarını belirtti.
Dr. Demir şöyle devam etti: “İki tane kitabesi var. Bu kitabeler Memlûk Dönemi’ne ait. Muhtemelen 14. yüzyıla ait olması gerekiyor. Halep’teki Memlûk yöneticilerinin yaptığı bir proje ama 14. yüzyıldan sonra da bu Halep Arığı özellikle Osmanlı Dönemi’nde Mercidabık Savaşı’ndan sonra Halep’in ve bu coğrafyanın Osmanlı’ya geçmesiyle beraber Osmanlı zamanında da onartılıp, yeniden kullanıldığını tespit ettik.
Antik Çağ kaynaklarına baktığımız zaman Halep civarında kanalların olduğunu söyleyen M.Ö 5. yüzyıla ait kaynaklar var. Belki de daha geçmişe gidiyordur ama elimizdeki yazılı belgeler Memlûk Dönemi’ni işaret ediyor.”
Dr. Demir, “Biz kanalın yaklaşık 1 buçuk kilometrelik kısmını takip edebildik ama kanal 40 kilometreye kadar varan bir sistem.” diyerek, kanalın uzunluğunu ifade etti. Demir, arığın ne zamana kadar kullanıldığını ise şu sözlerle aktardı:
“Muhtemelen 1. Dünya Savaşı’na yani 1900’lü yıllara kadar Halep Arığı aktif olarak kullanılmış ama 1. Dünya Savaşı’nda bölgenin kaotik olmasından dolayı artık terk edilmiş bir su yapısı olarak karşımıza çıkıyor.”
Öğretim Üyesi Timur Demir, kitabenin çevirisi ile ilgili bilimsel çalışmaların sürdüğünü bildirdi.
Haber: Başak AKAY
Yelken’in verdiği bilgiye göre; özellikle havaalanı çevresindeki Kırkgöz, Altınova, Karpuzatan gibi yerlerdeki kaynaklardan çıkan sular, üç yerden birbirine paralel kanallar yapılarak toplanmış ve Halep’e götürülmüş.
Yelken, arığın tarihini şöyle anlattı: “Önceden Memlüklüler Dönemi’nde yapıldığı sanılıyordu ama sonradan Gaziantep Üniversitesi Arkeoloji bölümünden Timur Demir hocanın dediğine göre; Roma döneminde yapıldığı ortaya çıktı. Kitabesinde Arapça ve Memlüklü Dönemi’nde yapıldığı yazıyor ama o kanalın yenileme kitabesiymiş. Yani büyük olasılıkla M.S 2. yüzyıllarda yapılmış.
Günümüzde çoğu yeri dolmuş, çok az bir bölge açıkta. Köylünün birinin söylediğine göre; bir tane havalandırma boşluğuna 200 traktör taş boşaltmalarına rağmen boşluk dolmamış. Derinliğini ve büyüklüğünü artık siz düşünün.
Arığın varlığını ben çocukken herkes söylüyordu ama sanıyorum Cumhuriyet’ten sonra Halep ile ilişki kesilince burayla ilgilenilmemiş ve zamanla yağmurun, taşkınlıkların getirdiği toprak, mil kanalın belirli bir kısmını doldurmuş. Bir kısmını da insanlar doldurarak tarlalarını yapmışlar. Suriye kısmındaki bölümü nasıl bilemiyorum.”
Araştırmacı- Yazar Hasan Yelken, Osmanlı’nın Halep Arığı’na verdiği önem ile ilgili de şunları söyledi:
“Bu bölgede askerler kanal boyunca gezerek, kanalın çevresinde bostan ekenlerin bostanlarını söküyor. Tarım yapanları engelliyor. Amaç, Halep’e giden suyun miktarını azaltmamak.”
Gaziantep Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Timur Demir’in Mega Haber’e verdiği bilgiye göre ise; arığın bir kısmı Kilis’ten geçiyor. 2006 ile 2018 yılları arasında yaptıkları arkeolojik yüzey araştırmaları sırasında Halep Arığı’na ait bir kısmı tespit ettiklerini ifade eden Dr. Demir, geçmiş yıllardaki çeşitli çalışmalardan bu kısmı bildiklerini ancak arkeolog olarak incelediklerinde daha farklı sonuçlara ulaştıklarını belirtti.
Dr. Demir şöyle devam etti: “İki tane kitabesi var. Bu kitabeler Memlûk Dönemi’ne ait. Muhtemelen 14. yüzyıla ait olması gerekiyor. Halep’teki Memlûk yöneticilerinin yaptığı bir proje ama 14. yüzyıldan sonra da bu Halep Arığı özellikle Osmanlı Dönemi’nde Mercidabık Savaşı’ndan sonra Halep’in ve bu coğrafyanın Osmanlı’ya geçmesiyle beraber Osmanlı zamanında da onartılıp, yeniden kullanıldığını tespit ettik.
Antik Çağ kaynaklarına baktığımız zaman Halep civarında kanalların olduğunu söyleyen M.Ö 5. yüzyıla ait kaynaklar var. Belki de daha geçmişe gidiyordur ama elimizdeki yazılı belgeler Memlûk Dönemi’ni işaret ediyor.”
Dr. Demir, “Biz kanalın yaklaşık 1 buçuk kilometrelik kısmını takip edebildik ama kanal 40 kilometreye kadar varan bir sistem.” diyerek, kanalın uzunluğunu ifade etti. Demir, arığın ne zamana kadar kullanıldığını ise şu sözlerle aktardı:
“Muhtemelen 1. Dünya Savaşı’na yani 1900’lü yıllara kadar Halep Arığı aktif olarak kullanılmış ama 1. Dünya Savaşı’nda bölgenin kaotik olmasından dolayı artık terk edilmiş bir su yapısı olarak karşımıza çıkıyor.”
Öğretim Üyesi Timur Demir, kitabenin çevirisi ile ilgili bilimsel çalışmaların sürdüğünü bildirdi.
Haber: Başak AKAY
