50 BİN BAZ PUAN REEL FAİZ VE TÖRÜNER'İN CEKET İÇ CEBİNDEN ÇIKAN YAZININ HİKMETİ
Çok çok uzun yıllar önce...
Bir demeç okumuştum:
"Ekonomiye kazık-fren basılmalı"
Yani adam demek istiyordu ki
Ekonomi çok ısındı, krize girebiliriz, ne yapıp edip bir an önce soğutmalı
Tabii öyle bir kazık-fren filan basılmadı.
Kim otobüsü devirmeyi göze alabilir ki?
Ama uzun uzun yıllar sonra bugün
Ekonomiye nasıl kazık-fren basıldığını okudum ve anladım
Dolar 10.25'e çıkınca,
Merkez Bankasının 100-200 baz puan indireceği korkusuyla
En iyimser tahminler 1 ayda doların 12 TL'ye ulaşacağını öngörmeye başlayınca...
Kimse kimseye vadeli mal satmamaya,
Vadeli alınmış mallar iade edilmeye başlayınca
Kazık-fren nedir görmüş oldum.
Kazık-frenin sadece ekonomi ısındığında değil, kötü yönetildiğinde de basılabileceğini bilelim.
Demeç veren adam, ekonomi yönetiminden bilinçli bir müdahale ile kazık- fren beklerken...
Bazen bilinçsizce de olsa kazık- fren sonucu yaşatan kararlar alınabildiğini yine acıyla anımsadım.
Kazık-frenler 1994, 2001 ve 2009'da da basılmış veya basılmak zorunda kalınmıştı.
Mesela;
1993 yılında Tansu Çiller'in hazine boçlanma ihalesinde faizi 1 baz puan da olsa yüzde 80'nin altında belirleme inadının 4 ay sonrasında döviz zıplayıvermişti. Çiller, 3-4 ay sonra da ünlü 5 Nisan 1994 Kararlarını açıklamak zorunda kalmış,
Kimse devlete (Tansu Çiller'e) yine güvenmemiş,
Devlet
Yıllık yüzde 205 faizli, 3 ay vadeli, reel faizinin yüzde 50'yi geçtiği
Kağıtları çıkarıp dövize dizgin takabilmişti.
Dikkatinizi çekerim: 1 baz puan nire, 50.000 (50 bin) baz puan reel faiz nire...
O zaman vatandaşın bankalara hücum edip
Paralarını çekmemesi için;
Banka batsa da kalsa da
Tüm mevduatlar limit olmadan tamamen devlet garantisine alınmıştı.
Bu garantiyi de Tansu Çiller kendi ağzıyla açıklayamamış, nispeten daha güven telkin eden dönemin Merkez Bankası Başkanı Yaman Törüner'e açıklatmıştı. Törüner'in ceketinin iç cebinden o kararı çıkarıp okuması bugün gibi aklımda...
Kimbilir o kararın ceket iç cebinde taşınıp kameralar karşısında oradan çıkarılıp okunması, belki de toplumsal bilinçaltına "cebiniz güvende, korkmayın" mesajı vermeyi hedefliyordu. Nitekim Türkiye bu mevduata tam garantiyi TMSF'yi kurup, bankacılık reformunda başarılı olduktan sonra yani 10 sene sonra filan kaldırabildi.
Ne diyelim...
Biz zaten durup dururken kendimizi ekonomik krize sokmakta mahirizdir.
Örnek: 1994 ve 2001 ekonomik krizleri...
Kendi düşeni ağlatırlar arkadaş...
