Ankara
AA'nın, Kahramanmaraş merkezli depremlerin 6. ayı kapsamında afetten etkilenen illerde yürütülen çalışmalara yönelik hazırladığı haber dosyasının 20'nci bölümünde Bakanlık öncülüğünde afet bölgesinde yürütülen çalışmalar ele alındı.
AA muhabirinin Bakanlıktan edindiği bilgilere göre, bölgedeki yatırımlara teşvikler sağlanırken, Cazibe Merkezleri Programı (CMP) ve üretimi geliştirmeye yönelik çalışmalarla da destekler devam ediyor.
Teşvik uygulamaları kapsamda Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa ile Sivas'ın Gürün ilçesindeki yatırımlar için düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin süresi herhangi bir talep alınmaksızın 3 yıl uzatıldı.
Depremlerin ağır yıkıma yol açtığı ilçeler CMP'ye dahil edildi. Böylece bölgeye yapılacak tüm yatırımlar, en üst seviye teşvikler olan 6. Bölge teşviklerinden faydalandırıldı.
61,3 milyar lira yatırım büyüklüğüne sahip ve 25 bin kişiyi aşkın istihdam sağlayacak 479 yatırım teşvik belgesi düzenlendi. CMP dönüşümü yapılan 70 yatırım teşvik belgesi için 41,7 milyon lira faiz desteği ödemesi yapıldı.
Kalkınma ajanslarınca atılan adımlar
Öte yandan 28 Mart'ta ilan edilen Bölgesel Kalkınma Odaklı Toparlanma Acil Eylem Programı (BOTAP) depremden etkilenen 11 ilde 5 kalkınma ajansı (İpekyolu, Doğu Akdeniz, Fırat, Karacadağ ve Çukurova) aracılığıyla hayata geçirildi.
Toplam 1 milyar liralık kaynak tahsis edilen program kapsamında bugüne kadar toplam bütçesi yaklaşık 908 milyon lira olan 47 proje Bakanlıkça onaylandı. Projelere sağlanan destek miktarı 740 milyon lira oldu.
İpekyolu Kalkınma Ajansı tarafından toplam bütçe büyüklüğü 178 milyon lira olan 6 proje Gaziantep'te, Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansınca 203 milyon liralık bütçeli 8 proje Hatay'da gerçekleştiriliyor.
Fırat Kalkınma Ajansınca 13 proje desteğe hak kazanırken, Malatya'da uygulanan projelerin toplam bütçe büyüklüğü 142 milyon lira oldu.
Çukurova Kalkınma Ajansınca Adana'da uygulanan 4 projenin bütçe büyüklüğü 55 milyon lira, Karacadağ Kalkınma Ajansınca Diyarbakır ve Şanlıurfa'da uygulanan 9 projenin toplam bütçesi ise 288 milyon lira olarak belirlendi.
Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı (SOGEP) kapsamında ise söz konusu kalkınma ajansları aracılığıyla 14 proje desteklendi. Toplam bütçesi 60,4 milyon lira olan 14 proje Bakanlıkça onaylanırken, projelere sağlanan destek miktarı 42,6 milyon lira oldu.
Bu kapsamda Kahramanmaraş, Osmaniye, Hatay, Kilis, Adıyaman, Gaziantep, Elazığ, Malatya, Diyarbakır, Şanlıurfa ve Adana'da çeşitli projeler desteklenecek.
Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı (CMDP) ile de depremden etkilenen ve Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı ile Fırat Kalkınma Ajansının faaliyet gösterdiği 2 ilde toplam bütçesi 128,3 milyon lira olan 3 proje desteğe hak kazandı.
Uluslararası destekler
Uluslararası Kaynaklı Sosyal Girişimcilik, Güçlendirme ve Uyum Projesi (SEECO) kapsamında deprem bölgesindeki illeri kapsayan 14 projeye toplam 2 milyon 437 bin avro destek sağlandı.
Deprem sonrasında, toplamda 221 milyon lirayı bulan mikro, orta ve büyük ölçekli hibelerden oluşan destek çağrısına çıkıldı.
Sürdürülebilir Sosyo-Ekonomik Uyum İçin Girişimcilik Kapasitesinin Geliştirilmesi Projesi (ENHANCER) kapsamında Gaziantep, Şanlıurfa, Hatay, Adana ve Ankara'da toplam 2,6 milyon avro bütçeli İstihdam Yaratma Odaklı Kooperatifler Hibe Programı uygulanacak. Programdan yararlanacak kooperatiflere asgari 40 ila 200 bin avro arasında hibe sağlanacak.
Potansiyel girişimcileri, istihdam yaratabilecek kayıtlı işletmeler kurma konusunda destekleyen ve toplam 3,1 milyon avro bütçeli Girişimcilik Hibe Programı ise 11 ilde uygulanacak. Programdan yararlanacak girişimcilere asgari 1500 ila 5 bin avro hibe verilecek.
Sanayi alanları projeleri
Bakanlık, OSB'lerden ve bölgeden gelen sanayicinin talep ve ihtiyaçları doğrultusunda çalışmalar yaparak, 3 bin 834 hektar büyüklüğünde 18 sanayi alanı ilan etti.
Depremden etkilenen sanayi işletmelerinin tespiti ve hasarlarının giderilmesi amacıyla "Deprem Bölgesindeki Sanayi İşyerlerinin Yapımı Projesi" 2023 Yatırım Programı'na eklenerek 2 milyar 533 milyon lira ödenek sağlandı.
Kahramanmaraş Pazarcık Sanayi Sitesi'nde 142, Gaziantep Islahiye Sanayi Sitesi'nde 80 ve Malatya Yeşilyurt Sanayi Sitesi'nde 714 iş yeri yapım işi başlatıldı. 11 ilde 25 OSB ve 13 sanayi sitesi projesi olmak üzere yaklaşık 21 milyar liralık 38 proje Bakanlık yatırım programında yer alıyor.
KOSGEB destekleri
KOBİ'lerin hızla toparlanmaları amacıyla işletmelerin KOSGEB'e olan 2023 borçları ile hayatını kaybeden ya da iş göremez durumdaki işletme sahiplerinin tüm borçları silindi.
Kredi ve destek geri ödemeleri 1 Ocak'a kadar başvuru ve yeni teminat alınmaksızın faizsiz olarak ertelendi.
İş yeri hasar durumuna göre işletmelerin bankalardan kullanacağı krediye ilişkin başlatılan KOSGEB Acil Destek Kredisi Programı ile 4 bin 434 işletme kredi kullandı, kredi hacmi 1,5 milyar liraya ulaştı. Bu kredilere ait 360 milyon liralık kar payı ya da faiz giderinin tamamı işletmeler adına KOSGEB tarafından karşılandı.
KOBİ'lerin faaliyetlerinin aksamaması ve devamlılıklarını sağlayabilmeleri için çalışanlarının barınma ihtiyaçlarına da katkı sağlayan KOSGEB, geri ödemesiz verdiği Afet Dönemi Yaşam Alanı Desteği ile bu zamana kadar 48 işletmeye 6 milyon 77 bin 673 lira katkı sağladı.
Depremde iş yerleri hasar gören ve bu zorlu şartlara rağmen işlerine devam eden KOBİ'lere ise Afet Dönemi İşletme Desteği Programı ile de 498 işletmeye 36 milyon 348 bin 375 lira destek verildi.
KOBİ'lerin iyileşmesi ve iş sürekliliğinin sağlanması için ayrıca Türkiye Deprem Sonrası Ekonomik Canlanma Projesi ile 120 bin ila 500 bin lira arasında destek aktarılacak.
KOBİ Gelişim Destek Programı ile de 11 ilden 470 projeye 570 milyon 394 bin 857 lira destek sağlanmasına karar verildi. Desteklenme kararı alınan projelerle bölgede 764 yeni istihdam sağlanması ve 656 milyon 542 bin 500 lira yatırım hacmi oluşturulması öngörülüyor.
TÜBİTAK destek ve faaliyetleri
"TÜBİTAK Doğal Afetler Odaklı Saha Çalışması Acil Destek Programı" ile 61 farklı kurumdan 124 proje desteklendi. Türkiye'nin dört bir yanından 577 bilim insanı, jeofizikten lojistiğe kadar farklı alanlarda saha verisi topladı.
Deprem bölgesindeki üniversitelerden akademisyenlerin projelerine, yüksek lisans, doktora ve doktora sonrası öğrenci ve araştırmacılar ile özel sektör firmalarına yönelik TÜBİTAK 1001 Deprem Bölgesi Özel Çağrısı (BİNBİRÇABA), TÜBİTAK 1501 ve 1507 Deprem Bölgesi Özel Sektör Çağrısı (TEKNOÇABA) ve Birlikte Çalışıp Birlikte Başaracağız Programı (BİÇABA) çağrılarına çıkılarak, binlerce öğrenci ve araştırmacıya maddi destek sağlandı.
TÜBİTAK BİLGEM tarafından yapay zeka teknolojileri ile geliştirilen, "sürekli öğrenen" ve gece gündüz yüz tanıma yapabilen tamamen milli bir teknoloji olan DerinGÖRÜ Yüz Tanıma Sistemi ile enkazdan kurtularak hastanelere ulaştırılan çocuklara ait görseller gerek sosyal platformlarda paylaşılan gerekse de kayıp bildirimi yapılmış çocuk görselleri ile biyometrik analizler yapılarak eşleştirildi.
TÜBİTAK destekleri kapsamında ayrıca deprem bölgesinde öğrenim gören veya bu bölgelerde ikamet eden bursiyerlere 3 aylık bursları toplu halde ödendi.
