Diyabet, dünya genelinde çığ gibi büyüyen bir sağlık sorunu olmaya devam ediyor. Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun (IDF) tahminlerine göre, mevcut durumda 540 milyon olan diyabetli yetişkin sayısının, 2045 yılına gelindiğinde 783 milyona ulaşarak her 8 yetişkinden birini etkilemesi bekleniyor.
Türkiye’deki artış trendi de alarm veriyor. Ülkemizde diyabet sıklığı, özellikle son 20 yılda %7’den %14’e yükseldi. Tedavi edilmediğinde görme kaybı, böbrek yetmezliği, inme ve kalp-damar hastalıkları gibi ciddi komplikasyonlara yol açan bu sinsi hastalık, erken tanı ve doğru yönetimle kontrol altına alınabiliyor.
%80’i Önlebilir! Yaşam Tarzı Değişikliği Hayat Kurtarıyor
İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Hasan Açık, diyabetin önlenebilir risk faktörlerine dikkat çekti. En sık görülen Tip 2 diyabet vakalarının yaklaşık yüzde 80’inin; obezite, fiziksel hareketsizlik ve sağlıksız beslenme gibi düzeltilebilir nedenlere bağlı olduğunu belirtti.
Dr. Açık, diyabetin aslında hastaya sağlıklı bir yaşam biçimi sunduğunu belirterek şunları söyledi: “Yaşam tarzı değişiklikleriyle diyabetliler de uzun ve sağlıklı bir yaşam sürdürebiliyor. Diyabet tedavi edilebilen bir hastalıktır. Eğitim, düzenli tarama ve tedavilerle diyabetin yol açacağı olası organ hasarları önlenebilir ya da geciktirilebilir.”
Gizli Şeker ve Diyabet Tanı Kriterleri Açıklandı
Diyabetin sinsi ilerlemesi nedeniyle sık idrara çıkma, ağız kuruluğu, çok su içme ve sürekli açlık gibi şikayetler, hastalığın ilk belirtileri arasında yer alıyor.
Erken tanı için kritik olan kan şekeri ölçüm değerleri ise şu şekilde:
Açlık kan şekeri ölçümü 100-125 mg/dl aralığında ise bu durum gizli şeker (pre-diyabet) olabilir. Bu değerin 126 mg/dl veya daha fazla olması ise diyabet varlığını gösteriyor. Son üç aylık şeker ölçümü (HbA1c testi) sonucunda 5.7-6.4 arasındaki değerler pre-diyabet, 6.5 ve üzeri değerler ise diyabet olarak kabul ediliyor. Dr. Öğr. Üyesi Hasan Açık, açlık kan şekeri, HbA1c ve oral glukoz tolerans (şeker yükleme) testleriyle erken tanı konulmasının hayati önem taşıdığını vurguladı.
Dünya Sağlık Örgütü’nün Diyabetten Korunma Önerileri
Uzman Dr. Açık, tedavisi göz ardı edildiğinde hastaların yaşam kalitesini düşüren diyabetten korunmak için Dünya Sağlık Örgütü’nün de desteklediği üç temel yaşam tarzı değişikliğini paylaştı:
- Sağlıklı Beslenme: Dengeli ve sağlıklı bir diyet, diyabet riskini ciddi oranda azaltmada etkilidir. Meyve, sebze ve lif açısından zengin gıdaların tüketimine özen gösterin; şeker, beyaz ekmek ve tatlı gibi rafine karbonhidratları azaltın. Kırmızı et ve işlenmiş gıda tüketimini sınırlayarak balık ve beyaz et tercih edin.
- Düzenli Fiziksel Aktivite: Doktorunuzun size önereceği egzersizleri düzenli yaparak diyabet riskinizi düşürün. Örneğin, hafif tempoda yürüyüş veya yüzme gibi sporlar pek çok açıdan sağlığınıza faydalıdır.
- Sağlıklı Kilo Yönetimi: Fazla kilolu olmak diyabet riskini artıran önemli bir faktördür. İdeal kilonuzda kalarak kan şekeri kontrolünüzü dengede tutabilirsiniz.
