Türkiye’nin en yaşanabilir ili hangisi?
Elbette ki coğrafik farklılıklar ve kişisel beklentilere göre herkesin farklı cevaplar vereceği bir soru bu.
Ama çok sayıda kriter kullanılarak yapılacak bir araştırma, Türkiye'nin en yaşanılabilir ilinin hangisi olduğu konusunda bir fikir verebilir.
Dünyadaki benzerlerini de örnek alarak Gaziantep için yaşanılabilirlik kriterleri belirlemeye çalışalım.
Suç oranı, deprem riski, sanata ve spora olan ilgi, hava kirliliğinde ve trafikte ne durumda olunduğu, iktisadi durumu, yeşil alanlar miktarı, kişi başına düşen doktor ve hastane sayısı,sosyal uyum,göç, eğitim, sürdürülebilir kalkınma..
7 milyar dolar ihracatı ile Türkiye’nin en çok ihracat yapan şehirleri arasında ilk 10’da olan Gaziantep, yaşanabilir şehirler sıralamasında acaba kaçıncı ve nerede?
Genel sıralamada: 59
Ekonomi: 57
Eğitim: 71
Sağlık: 35
Güvenlik: 27
Kent hayatı: 59 sırada yer alıyor. (CNBC-e Bussines dergisi)
Acı ama gerçek bu kent ekonomik anlamda büyüyerek derdini de büyütüyor aslında.
Şehrin nano teknolojiye yönelememesi, emek yoğun sektörlerden kurtulamaması ve buna ek olarak stratejik yatırımlar yerine mevcut sektörler üzerinde yoğunlaşan yatırımlar silsilesi, bölgede göçe çekim merkezi yapıyor Gaziantep’i.
Gaziantep’in 7 milyar dolarlık ihracatını şehir nüfusunun yüzde 1’i yapıyor.
Şehir nüfusunun yüzde 99’u günü kurtarıyor.
Adaletli bir ekonomik paylaşım olmadığı gibi, nüfus yapısı gücünü ortaya koyan etnik gruplar siyasal anlamda şehrin politik istikametini tayin ediyor.
Ve birileri bana çıkıp şunu söylüyor, “Ekonomik istikrar Siyasi istikrara bağlı..”
Para sende oy onda!..
Ya da oy bende para sende!..
Hangisi daha kıymetli?..
6. Organize Sanayi Bölgesi’ni yapacağız, diye seviniyoruz.
Ama mevcut tesislerde çalıştıracak adam bulamadığımızı söylüyoruz.
Çalışacak adam nereden geliyor?..
Doğudan..
Nerede oturuyor?
Şehrin doğusunda.
Sen batıya OSB kurmuşsun, doğuya kaçak yapılar yapılmasına izin vermişsin.
Her gün şehrin doğusundan batısına işçi taşıyorsun.
Yaşam alanları yapamamışsın.
Marjinal bir çelişki var bunda.
İşçiyle işveren arasında yaşanan gelir dağılımı mesafesine günlük ulaşım mesafesini de ekleyerek onları anlamaya çalışıyorsun.
Anlayamıyorsun işte..
Büyüttüğün fabrikan ve işlerinin riski, bu şehrin politik istikametini tayin eden etnik nüfus kümelenmesinin dağılması ve bu sorunun çözülmesi ile son bulacaktır.
Senin ekonomik istikrarını destekleyen siyasi istikrar, bu kentte getto (varoş) diye tabir edilen yerlerde yaşayan insanların politik tercihlerine göre şekilleniyor.
Bunun farkında olmalısın.
Huzurlu yaşamak için hepimizin bu kentin kaynaklarından eşit oranda pay almasını sağlamak zorundayız.
Birileri arazi rantı üzerinden zengin olacak diye, ev fiyatlarının yükselmesinden bu kent bu saatten sonra bence rahatsız olmalı.
Madem 4 üniversitemiz var bu şehrin sosyal yanı, yaşanabilir kentler kriterlerine uyumlu ve uygun olmalı.
Bu şehirde görev yapmak için gelen polis ev fiyatlarının ve kiralarının yüksekliğinden şikayet ederek tayin istememeli.
Gaziantep kamu görevlilerinin çalışmaktan kaçtığı, gelmek istemediği, istenmeyen kent olmaktan çıkmalı.
Bu kent gelinmek istenen, yaşanmak istenen, özlenen bir yer olmalı.
Çevre, Altyapı,Kentsel Yaşam Kalitesi, Tarımsal,Turistik,esnaf ve sanatkarlara dair politikalar, Misafirperverlik, Sosyal Uyum, Ortaklıklar incelenmeli, bu başlıkları altında çalışmalar yapılmalı.
AK Parti Gaziantep Milletvekili Şamil Tayyar’ın yayınlanan röportajında dikkat çektiği meselelere bu kent bence bundan böyle birinci gündem maddesi halinde sahip çıkmalı.
Parayı yönetenlerle, oylarıyla siyasete yön verenler arasındaki birlikte adil bir şekilde huzur içinde Gaziantep’te yaşama kültürü geliştirilmeli.
Yoksa; önce parası sonra insanı bu şehri terk eder...
Sosyal Uyum:
1.Azınlıklara yönelik ayrımcılığa karşı çalışmalar
2. Farklı etnik kökene sahip insanların aynı mahallede yaşaması (*)
3. Engelli kişilerin entegrasyonu
4. Çocuk bakımının desteklenmesi
5. Genç neslin istihdam durumu
6. Yoksulluk
7. Toplumsal ortaklıklar/sivil toplum kuruluşların mevcudiyeti
8. Farklı kültürlerin entegrasyonu
9. Politikaya katılım
10. Belediyenin kamu konut yatırımı
(*)Azınlıkların veya farklı etnisiteye sahip kesimlerin yaşadıkları mahallelerde yaşayan insanların yerleşim yoğunluğu değerlendiriliyor. Örneğin şehrin “normal” bir mahallesinde kilometrekare başına 100 kişi düşerken şehrin “etnik” mahallesinde 300 kişi düşmesi, yerel yönetimin entegrasyon konusunda başarısız olduğu anlamına geliyor.
Çevre.
Hava temizliğinin yasa tarafından belirtilen parametrelerde olduğunun belgelenmesi *
1.2. Su temizliğinin yasa tarafından belirtilen parametrelerde olduğunun belgelenmesi *
1.3. Halkın içme suyu tüketiminin ulusal ortalamayla karşılaştırılması
1.4. Kentsel katı atıkların ayrıştırılarak toplanması *
1.5. Endüstriyel ve evsel kompostlamanın desteklenmesi
1.6. Kentsel ya da toplu kanalizasyon için atık su arıtma tesisinin bulunması *
1.7. Binalarda ve kamu kullanım alanlarında enerji tasarrufu
1.8. Kamunun yenilebilir enerji kaynaklarından enerji üretimi
1.9. Görsel kirliliğin ve trafik gürültüsünün azaltılması
1.10. Kamusal ışık kirliliğinin azaltılması *
1.11. Hane başına düşen elektrik enerjisi tüketimi
1.12. Biyoçeşitliliğin korunması
Alt yapı:
2.1. Kamu binalarına bağlı verimli bisiklet yolları
2.2. Mevcut bisiklet yollarının araç yollarıyla kilometre üzerinden karşılaştırılması *
2.3. Metro ve otobüs durakları gibi aktarma merkezlerinde bisiklet park yerleri
2.4. Özel taşıt kullanımına alternatif olarak eko ulaşım planlanması 1 *
2.5. Engellilere yönelik mimari engellerin kaldırılması *
2.6. Aile hayatı ve hamile kadınlar için girişimler 2 *
2.7. Sağlık hizmetlerine onaylanmış ulaşılabilirlik
2.8. Kent merkezlerinde malların sürdürülebilir dağıtımı 3
2.9. Şehir dışında çalışan şehir sakinlerinin oranı *
1 Elektrikli otobüs, dik yokuşlarda yürüyen merdivenler vb.
2 Kent merkezlerinde ve/veya hastanelerde hamileler için özel park yeri ayrılması gibi
3 Tarihi kent merkezlerinde mal dağıtımı için havayı kirleten araçlar yerine elektrikli veya motorsuz taşıtlar gibi kirlilik yaratmayan taşıtların tercih edilmesi
Kentsel yaşam kalitesi:
3.1. Kentin direnci için planlama ** [1]
3.2. Kente ait değerlerin iyileştirilmesi, kent merkezlerinin ve kamu binalarının değerlerinin arttırılması için programlar 4*
3.3. Verimli bitkiler ve meyve ağaçları kullanılarak sosyal yeşil alanların iyileştirilmesi ve/veya oluşturulması **
3.4. Kentsel yaşanabilirliğin arttırılması 5
3.5. Marjinal alanların tekrar değerlendirilip kullanılması *
3.6. Vatandaşlara ve turistlere yönelik interaktif hizmetlerin geliştirilmesinde bilgi ve iletişim teknolojilerinden faydalanılması *
3.7. Sürdürülebilir mimari için hizmet masası oluşturulması 6 *
3.8. Kentin internet ağına sahip olması 7*
3.9. Kirleticilerin izlenmesi ve azaltılması 8*
3.10. Tele çalışmanın geliştirilmesi 9
3.11. Kişisel sürdürülebilir kentsel planlanmanın teşviki 10
3.12. Sosyal altyapıyı desteklemek
3.13. Kamusal sürdürülebilir kentsel planlamanın teşviki 11 *
3.14. Kent içindeki kullanışlı yeşil alanların verimli bitkiler ile değerlendirilmesi **
3.15. Yerel ürünlerin ticarileşmesi için alanların yaratılması *
3.16. Atölyelerin korunması ve değerlerinin arttırılması – doğal/yerel alışveriş merkezlerinin yaratılması 12 *
3.17. Yeşil alanlarda kullanılan beton miktarı 13
4 Sokak mobilyaları, turizm levhaları, kentsel peyzaj ve korunması
5 Kentin daha yaşanabilir olması için çalışmalar yapmak. Örnek olarak işe gidiş ve çıkış saatlerinde oluşan trafik sıkışıklığını azaltmak için okulların veya kamu kurumlarının mesai saatlerini kaydırmak. İş yerlerinde kreş açılmasını teşvik etmek de örnek verilebilir.
6 Biyomimari vb.
7 Fiber optik, kablosuz sistemler
8 Gürültü, elektrik sistemleri vb
9 Bilgisayar bağlantısıyla evden çalışma
10 Pasif ev vb
11 Pasif ev vb
12 Tarihi kent merkezlerinde yer alan geleneksel kasap, fırın, bakkal vb. dükkanların desteklenmesi
13 Metre küp olarak
[1] Kentlerin çağımızda karşılaştığı krizlere karşı dirençlerini arttırmak Cittaslow hareketinin odak noktalarından biri haline gelmiştir.
Bu amaçla gerçekleştirilebilecek projeler yerel yönetimlerin yaratıcılıklarına bağlıdır. Bir fikir vermesi açısından aşağıdaki örnekler dikkate alınabilir:
Kamu binaların enerji tüketimini azaltmak ve özel binaların tüketimlerin azaltılmasını teşvik etmek.
Yerel yenilenebilir enerji kaynaklarına ulaşabilirliği çoğaltıp, içilebilir suyun gereksiz kullanımını azaltmak.
Petrol bazlı ürünlerin kullanımını azaltmak.
Yerel kompostlamayı teşvik etmek
Verimli bitkiler dikmek (ceviz, elma, fındık, akça ağacı – karbon emisyonu emen yerel bitkiler)
Yerel yiyecek üretimini teşvik etmek.
Üretim/dağıtım zincirini kısaltabilmek için her ekonomik sektörde yerel üretimi teşvik etmek.
Permakültür ilkelerini benimsemek.
Kentin kendine yeterliliğini göz önüne almak (Örneğin kentin bağımlı olduğu sistemlerden birinin durması sonucu alternatife sahip olup olmaması. Ulaşım sisteminin bir arıza sonucu birkaç gün durmasının kentin geneline olan etkisinin azaltılmasına yönelik çalışmalar gibi.
Mevcut kriz temalarında çözümlerinin tartışılmasını teşvik etmek ve sonuçları plan haline getirmeden halka sunarak düşüncelerini değerlendirmek. Halkın aktif katılımı çok önemli, bu sayede insanların gruplar oluşturarak toplumun kalanının farkındalıklarının arttırılmasında aktif olarak çalışabilir. Günümüzdeki baskın hayat tarzının insan psikolojisinde gösterdiği etki hafife alınmamalı.
Tarımsal,Turistik,esnaf ve sanatkarlara dair politikalar
4.1. Agroekolojinin geliştirilmesi 14 ** [2]
4.2. El yapımı ve etiketli veya markalı esnaf/sanatkâr ürünlerinin korunması *
4.3. Geleneksel iş tekniklerinin ve zanaatların değerinin arttırılması *
4.4. Kırsal bölgede yaşayanların hizmetlere erişimini arttırarak kırsal bölgelerin değerini arttırmak 15 *
4.5. Kamuya ait restoranlarda (okul kantinleri, aş evleri vb) yerel, mümkünse organik ürünlerin kullanılması 16 *
4.6. Kişisel kullanımda ve yemek sektöründe tat eğitimlerinin verilmesi ve mümkünse organik yerel ürünlerin kullanılmasının teşvik edilmesi *
4.7. Yerel ve geleneksel kültürel etkinliklerin korunması ve değerlerinin arttırılması *
4.8. Otel kapasitelerin arttırılması 17 *
4.9. Tarımda GDO kullanımının yasaklanması
4.10. Önceden tarım için kullanılmış alanların kullanımı hakkındaki imar planları için yeni fikirlerin varlığı
14 Yerel ürünlerin sertifikalandırılması, kültür müzeleri kurulması
15 Bölgedeki halkının hizmetlere ulaşımını arttırmak
16 Mümkünse yerel organik ürünlerin kullanılması. Okul kantinleri vb
17 Yatak sayısının nüfusa yıllık oranının değerlendirilmesi
[2] Agroekoloji’den kastedilen tarımda ekolojik prensiplerin uygulanması. Bu bağlamda asıl amaç kimyasal ürünlere ve fosil yakıtlara mümkün olduğunca az bağımlı bir “agrosistem” oluşturmak.
Bu metotlar ziraatın iklim değişikliklerine adapte olmasını sağlar, su ihtiyacını %30 azaltır ve enerji giderlerini %60 indirir. Güney Afrika gibi bazı örneklerde gelirin altıya katlandığı gözetlenmiştir. (Kaynak: Oliver De Shutter, “ Agroecology UN Report”, 2011).
Birleşik Milletler Gıda ve Tarım Örgütü de son 50 yılda dramatik bir şekilde artan gıda talebini karşılamak için endüstriyel makinaların kullanılarak üretimin arttırıldığı “Yeşil Devrimi” eleştirmeye başladı. Bu yoğun üretimden bize miras olarak; çevre kirliliği, biyoçeşitliliğin kaybı ve toprağın fakirleşmesi kalmıştır. Yoğun, kimyasal madde kullanılan ve mono kültür (tek türün kullanıldığı) tarım sınırlandırmalı ve rastgele kaynak sömürmeyi terk etmeliyiz. Küçük boyutlu tarımı ve sebze bahçelerinin değerlerini arttırmalı ve tarım koruma metotlarını tekrar canlandırmalıyız. Bunlar arasında toprağın çok derinine inmeden yapılan tarım, yer örtücü bitkilerin sürekli mevcudiyetini sağlamak, tarımdan kalan organik artıkları toprakta bırakmak, ekini belirli aralıklarla değiştirerek toprağa doğal zenginlik kazandırmak, sulama sistemlerini verimli ve dikkatli bir şekilde kurarak su tüketimini azaltmak, gübre kullanımını sınırlandırmak düşünülebilir.
Misafirperverlik:
5.1. İyi karşılama 18 *
5.2. Esnafın ve operatörlerin farkındalıklarını arttırmak 19 *
5.3. Yavaş güzergahların mevcut olması 20
5.4. Önemli yönetimsel kararlara tabandan tavana katılım sürecini sağlayacak aktif tekniklerin benimsenmesi
5.5. Eğitimciler, yöneticiler ve çalışanların Cittaslow temaları hakkında sürekli eğitim görmesi **
5.6. Sağlık eğitimleri 21
5.7. Yöre halkına Cittaslow’un anlamı hakkında sistematik ve kalıcı eğitim vermek *
5.8. Cittaslow üzerine yerel yönetim ile çalışan derneklerin aktif varlığı
5.9. Cittaslow kampanyalarının desteklenmesi *
5.10. Cittaslow logosunun internet sayfasında ve antetli kağıt üzerinde kullanımı *
18 Kenti ziyaret edenlere yönelik çalışacak bir karşılama/tanıtım görevlisinin belirlenmesi, görevlendirilmiş kişilerin eğitimi, yönlendirme levhaları, ziyaretçilere uygun altyapı olanakları ve tanıtım ofisleri gibi bu alanda çalışan noktarların mesai saatlerinin düzenlenmesi
19 Fiyatların ve tarifelerin açık bir şekilde sergilenmesi
20 Basılı olarak veya internet sayfasında ve web üzerinde
21 Obezite, diyabet vb. sorunlara yönelik çalışmalar.
Ortaklıklar:
7.1. Slowfood aktiviteleri ve kampanyaları için destek
7.2. Doğal ve geleneksel yiyecekleri Slowfood veya diğer kurumlar ile desteklemek
7.3. Eşleştirme projelerini desteklemek ve gelişmekte olan ülkelerin Cittaslow ve Slowfood felsefelerinin yayılmasını da sağlayacak şekilde gelişmeleri için işbirliği yapmak
