'Yüzyılın Anlaşması'nı ABD ve İngiltere'ye kaptıran Fransa'da tepkiler öfkeye dö

Paris

Avustralya ile yapılan "Yüzyılın Anlaşmasını" ABD ve İngiltere'ye kaptıran Fransa'da tepkiler öfkeye dönüşürken Fransız siyasetçiler, bu durumu, "Yüzyılın Anlaşması, yüzyılın fiyaskosu" haline geldi şeklinde değerlenirdi.

ABD Başkanı Joe Biden, İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Avustralya Başbakanı Scott Morrison ile 15 Eylül Çarşamba günü katıldığı sanal basın toplantısında, ABD, İngiltere ve Avustralya'nın AUKUS adı altında yeni bir güvenlik iş birliği kurduğunu, bu kapsamda ABD ile İngiltere'nin Avustralya ile nükleer enerjili denizaltı teknolojisini paylaşacağını duyurdu.

AUKUS anlaşmasının devreye girmesiyle Fransız Naval şirketi tarafından Avustralya'ya konvansiyonel 12 denizaltı yapımını içeren 56 milyar avroluk Taarruz Denizaltı Programı rafa kalkmış oldu.

Bu adımla ABD, İngiltere ve Avustralya, Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'in AB'nin Hint-Pasifik stratejisini açıklamasından bir gün önce Pasifik'teki Çin yükselişine karşı Fransa'yı oyunun dışında bıraktı.

Washington yönetimi, Fransa'nın anlaşmadan haberdar olduğunu açıklasa da Fransız yetkililer, Avustralya basını sızdırana kadar anlaşmadan bihaber olduklarını belirtti.

Fransa'dan "ihanet" ve "sırtımızdan vurulduk" tepkisi

Taarruz Denizaltı Programını, Fransa savunma sanayisi için "Yüzyılın Anlaşması" olarak niteleyen Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, Canberra yönetiminin anlaşmadan çekilme kararını ihanet olarak yorumladı.

Avustralya'yı müttefikliğe yakışmayan bir eylemde bulunmakla suçlayan Le Drian, "Sırtımızdan vurulduk. Avustralya ile kurduğumuz güven ilişkisine ihanet edildi." ifadelerini kullandı.

Fransa Dışişleri Bakanı, Biden yönetimini de "tek taraflı, kaba ve öngörülemez" kararlar almakla ve eski ABD Başkanı Donald Trump gibi davranmakla itham etti.

"AB, stratejik özerklik geliştirmeli"

Paris hükümeti de AB'nin ABD teknolojisine ve ordusuna bel bağlamayan, "stratejik özerklik" geliştirmesi gerektiğini, AB'nin Hint-Pasifik bölgesi dahil dünya genelinde çıkarlarını ve değerlerini savunmak için bunun dışında güvenilir yol olmadığını vurguladı.

Pasifik'te 2 milyona yakın vatandaşı ve 7 binden fazla askeriyle varlık gösteren, AB'nin savunma konusunda en güçlü unsurlarından olan Fransa'nın, Asya-Pasifik'teki Çin yükselişine karşı atılan jeo-stratejik adımlarda saf dışı bırakılması, AB açısından da sıkıntılı oldu.

Yine AB'den yakın geçmişte ayrılan İngiltere'nin, AUKUS'un parçası olması AB yöneticilerini alarma geçirdi.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, AB'nin İndo-Pasifik stratejisi hakkında 16 Eylül'de düzenlediği basın toplantısında, AUKUS anlaşmasından haberleri olmadığını, ayrıca böyle bir anlaşmanın bir gecede yapılamayacağını söyledi.

Avustralya'nın kararının, AB'nin kendi stratejik özerkliğinin olması gerektiğini ortaya koyduğunu vurgulayan Borrell, AB'nin Hint-Pasifik bölgesinde önemli bir aktör olmayı sürdüreceğini belirtse de yeni ABD yönetimiyle AB ilişkilerinin sorgulanmaması isteyerek, Fransa'nın sert tepkisinin AB'de baskın olmasına izin vermedi.

Yüzyılın Anlaşması'ndan yüzyılın fiyaskosuna

Avustralya ile "Yüzyılın Anlaşmasını" ABD ve İngiltere'ye kaptıran Fransa'da tepkiler öfkeye dönüşürken, Fransız siyasetçiler, bu durumuı "Yüzyılın Anlaşması yüzyılın fiyaskosu" haline geldi şeklinde yorumladı.

Cumhuriyetçiler (LR) partisi Senatörü Alain Cadec, Avustralya'nın anlaşmadan çekilmesinin, Fransa'nın uluslararası ağırlığının olmadığını gösterdiğini savunurken sağcı Senatör Valeri Boyer Fransa'nın NATO müttefikleri ABD, İngiltere ve Avustralya'nın “Yüzyılın Vurgunu" yaptığını, AB'nin ise Fransa ile dayanışma göstermediğini söyledi.

Fransa'da Nisan 2022'de düzenlenecek cumhurbaşkanı seçiminde yarışacağını açıklayan sağcı Valerie Pecresse, olayı "Fransa'nın diplomatik aşağılanması" şeklinde değerlendirirken bir başka cumhurbaşkanı adayı Xavier Bertrand, "Fransa'nın artık müttefikleri tarafından saygı görmediği"ni belirtti.

Aşırı sağcı Ulusal Birlik partisinin lideri ve cumhurbaşkanı adayı Marine Le Pen, konuyla ilgili soruşturma açılması çağrısında bulundu. Aşırı solcu Boyun Eğmeyen Fransa'nın lideri Jean-Luc Melenchon, ABD'yi suçlayarak Fransa'nın karşılığında NATO'dan çekilmesi gerektiğini savundu.

Fransız basını, anlaşmanın bozulmasının, Paris'in bölgedeki stratejik hırslarını baltaladığını, ekonomik ve askeri alandaki nüfuzunu devam ettirmek isteyen Fransa'nın müttefikliklerini gözden geçirmesi gerektiğini yazdı.

Basında AUKUS anlaşmasının, 2018'de Hint-Pasifik stratejisi belirleyen, ardından Almanya ve AB'yi bu bölgeye dair bir strateji belirlemeye ikna eden Fransa'nın, ülkeyi bölgede temel aktörlerden biri olarak konumlandırma çabasına da ağır bir darbe olduğu değerlendirmesi yapıldı.

Anglo-Sakson anlaşması olarak nitelendirilen AUKUS ile Hint-Pasifik bölgesinde geleneksel transatlantik ittifak yerine, Çin'e karşı Anglo-Sakson ortaklık oluşturulduğu vurgulandı.

Fransa anlaşma bozulduğu için tazminat peşinde

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron konuyla ilgili henüz hiçbir açıklama yapmadı, ancak Fransız yetkililer, anlaşmayı bozduğu için Avustralya'nın tazminat ödemek zorunda kalacağı değerlendirmesinde bulundu.

Paris yönetimi, Fransa'nın Washington Büyükelçiliğinde bugün düzenlenmesi planlanan ABD-Fransa dostluk galasını iptal edilmesi ve ABD'deki Fransa Deniz Kuvvetleri Komutanı Amiral Pierre Vandier'in resmi ziyaretini kısa keserek ülkeye dönmesi dışında somut bir eylemde bulunmadı.

Elysee'nin tepkisizliği sosyal medyada, "Fransa'nın cevabı gala için ikramları iptal etmek" şeklinde alay konusu oldu.