Rusya ile Ukrayna arasındaki gerginlik nedeniyle bölgede enerji güvenliği gündeme gelirken, küresel buğday ticaretindeki olası aksaklıklar bir başka kritik risk unsuru olarak ön plana çıkıyor.
Rusya ve Ukrayna'nın küresel buğday ihracatındaki toplam payları 2019'da yüzde 25 düzeyinde gerçekleşti.
Öte yandan Rusya Devlet Başkanı Putin'in dün yaptığı açıklamalara piyasalar tepkisiz kalmazken, petrol fiyatları 7 yılın zirvesine tırmandı. Brent petrolün varil başı fiyatı 96,6 doları aşarak 2014 yılı Eylül ayından beri en yüksek seviyeye ulaştı. Yaklaşık 7 yılın zirvesini gören petrol fiyatlarındaki yükselişin ana sebebi, yaşanan jeopolitik krizden tedarik zincirlerinin etkileme olasılığı olarak öne çıkıyor.Tüm dünya yüksek enflasyonla uğraşırken petrol fiyatlarında yaşanan rekor yükseliş sonra buğday fiyatlarında da yaşanacak bir artış globalde ürün ve hizmet fiyatlarına artış olarak yansıyacak.
Dünyanın en büyük buğday ihracatçısı Rusya'nın 2019'da küresel buğday ihracatındaki payı yaklaşık yüzde 18 düzeyinde bulunurken, Mısır, 2,5 milyar dolarla ülkede üretilen buğdayın ana ithalatçısı konumunda yer aldı. Buğday ihracatı 2021'de bir önceki yıla kıyasla yüzde 8,5 artarak 8,8 milyar dolara çıkan Rusya, enerji ihracatına yönelik bağımlılığından kurtulmak için tarım sektörüne yönelik yatırımlarını gelecek yıllarda artırmayı planlıyor.
Yüzyıllardır önemli bir buğday üreticisi konumunda olan ve Avrupa'nın "ekmek sepeti" olarak bilinen Ukrayna da dünyanın en büyük 5'inci buğday ihracatçısı olarak ön plana çıkıyor.
Ukrayna, 2019'da 3,1 milyar dolar buğday ihraç ederken, Mısır, yüzde 22,2 pay ve 685 milyon dolar ithalatla Ukrayna'nın da buğday ihracatında aslan payına sahip.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, 2020'de Lübnan'da tüketilen tüm buğdayın yaklaşık yüzde 50'si, Yemen'de yüzde 22'si ve Libya'da yüzde 43'ü Ukrayna'dan ithal ediliyor.
UKRAYNA, BÜYÜK ORANDA KARADENİZ İHRACAT YOLUNU KULLANIYOR
Ukrayna, yakındaki komşularına kara yoluyla az miktarda buğday ihraç ediyor. Ülkenin ihraç ettiği buğdayın neredeyse tamamı Karadeniz'deki limanlardan sevk ediliyor.
ABD Tarım Bakanlığı verilerine göre, Ukrayna'nın buğday ihracatının yüzde 95'i Karadeniz üzerinden gerçekleştiriliyor.
Analistler, Rusya ile Ukrayna arasındaki olası bir çatışmanın Karadeniz’e sıçraması ve bölgedeki buğday ticaretinde yaşanabilecek ufak aksaklıkların dahi küresel buğday fiyatlarında yüzde 10 ila 20 civarında artışa neden olabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor.
BÖLGE, TÜRKİYE'NİN TARIM İHRACAT SEKTÖRÜ İÇİN ÖNEMLİ
Gerek buğday ithalatı gerekse de işlenmiş buğday ürünlerinin ihracatında Karadeniz havzasında önemli bir yere sahip Türkiye de Rusya-Ukrayna arasındaki gerginliğin tarım sektörüne olası etkilerini yakından takip ediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye'nin toplam buğday ve buğday ürünleri ithalatında Rusya'nın payı 2021'de yüzde 66, Ukrayna'nın payı ise yüzde 18,5 düzeyinde gerçekleşti.
Türkiye, 2020'de yaklaşık 21 milyon ton buğday üretimi gerçekleştirirken, ithalatın ana nedeni olarak buğdaya dayalı mamul madde ihracatının karşılanması gösteriliyor.